Kaynak, Reuters
- Yazan, Frank Gardner
- Unvan, BBC Güvenlik Muhabiri
Rusya’nın paralı asker grubu Wagner, İngiltere hükümeti tarafından “terör örgütü” ilan edilecek. Önemli görülen bu adımla birlikte, Wagner’e katılmak veya grubu desteklemek suç sayılacak.
Parlamento’ya sunulması beklenen yasa tasarısı, Wagner’in mal varlıklarına el koymaya da imkan tanıyacak.
Fakat bazıları, bunu gecikmiş bir adım olarak değerlendiriliyor.
Bu, İngiltere Parlamentosu Dışişleri Komitesi, hükümetin Wagner’in faaliyetlerine karşı yeterince çaba göstermediği yönündeki eleştirisinin ardından geldi.
Wagner nedir?
Wagner, Kremlin tarafından finanse edilen ve Rusya’nın dünya çapındaki çıkarlarını destekleyici faaliyetler yürüten özel bir askeri grup.
2014 yılında Rus askeri istihbarat servisi GRU’nun yardımıyla kurulan örgütün çekirdek kadrosu, hem sertlik hem de gaddarlıklarıyla tanınan eski Rus Spetsnaz (Özel Kuvvetler) ajanları ve askerlerden oluşuyordu.
Grubun savaşçıları, Ukrayna’da, özellikle ülkenin doğusundaki Donbas bölgesinde, Suriye’de ve Afrika’nın birçok ülkesinde Rusya adına savaşıyorlar.
Geçen ay ölen Rus milyarder Yevgeni Prigojin’in liderliğindeki grup, Ukrayna savaşında Rusya’nın en etkili askeri gücü olduğunu kanıtladı.
Bunun en büyük nedeni, çoğunlukla yetersiz kalan Rusya Savunma Bakanlığı’ndan bağımsız olarak hareket edebilmeleriydi.
Rusya lideri Vladimir Putin geçtiğimiz günlerde Kremlin’in Wagner’e 1 milyar ABD doları tutarında fon sağladığını itiraf etti.
Ancak para iki yönde akıyor.
Wagner; Mali, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Sudan gibi ülkelerde altın, elmas ve maden imtiyazları karşılığında otokratik yöneticilere güvenlik ve koruma hizmetleri sağlayarak kazançlı anlaşmalar yaptı.
Bunlardan elde edilen gelirlerin çoğu Moskova’ya geri döndü ve Rusya’nın yürüttüğü savaşı finanse etti.
İnsan hakları grupları Wagner’i, birçok ülkede yaygın bir şekilde işkencenin de aralarında olduğu zalimce uygulamalarda bulunmakla suçladı.
İngiltere İçişleri Bakanı Suella Braverman, “Wagner yağma, işkence ve barbarca cinayetlere karıştı. Ukrayna, Orta Doğu ve Afrika’daki operasyonları küresel güvenliğe tehdit oluşturuyor” dedi.
Hükümet grubun yurt dışındaki İngiliz vatandaşları için bir tehdit oluşturduğunu söylüyor.
İngiltere’nin kararı neyi değiştirecek?
Wagner’in yasaklanması yasalaştığında, gruba üye olmayı veya para akışı transferi de dahil olmak üzere grubun faaliyetlerine yardımcı olmak suç kapsamına alınacak. Bazı suçlar 14 yıla kadar hapis cezası öngörüyor.
Bu yasa, “terör örgütü” sayılması nedeniyle Wagner’in mal varlıklarına el konulabileceği anlamına gelecek.
Bunun, tazminat isteyen binlerce Ukraynalı için çok büyük hukuki sonuçları var; bu da teoride artık bu davaları İngiltere mahkemeleri aracılığıyla yürütebilecekleri anlamına geliyor.
McCue Jury & Partners hukuk firmasının kıdemli ortağı Dr. Jason McCue, İngiltere’nin bu adımını çok olumlu bulduğunu belirtti, bunun “post-modern terör örgütünün operasyonlarının, finansmanının ve lojistiğinin devam etmesini neredeyse imkansız hale getireceğini” söyledi.
Wagner grubunu “Waffen SS’nin (Nazi Almanyası’nın askeri kollarından biri) en kötü unsurlarının ahlaksızlıklarına eşit olan en gaddar, sadist paralı asker gruplarından biri” olarak tanımladı.
Wagner küresel güvenlik için hâlâ tehdit mi?
İngiltere hükümetine göre evet, grubu bu yüzden yasaklıyorlar.
Bazı kişiler, bu tedbirin, pek çok kişinin Wagner’in yasaklanması yönündeki çağrılarının üzerinden bir yıldan fazla süre geçtikten sonra alındığını ve çok geç kalındığını, Wagner gücünün zirvesindeyken harekete geçilmiş olması gerektiğini söylüyor.
Wagner bugün, Moskova’ya karşı başarısız isyanı sonrası, 3 ay öncesine göre daha zayıf bir örgüt.
İsyandan bu yana Kremlin tarafından fiilen engellendi. Wagner, ağır silahlarını teslim etmeye ve Rusya Savunma Bakanlığı ile yeni sözleşmeler imzalamaya zorlandı.
Wagner savaşçıları artık Ukrayna’da savaşmıyor. Bunun yerine bir kısmı Belarus ve Afrika arasında dağılmış durumda, diğerleri Rus ordusuna katıldı ya da evlerine döndü.
Ağustos ayında Wagner’in lideri, yardımcısı ve finans direktörünün ölümüyle sonuçlanan gizemli bir uçak kazasının ardından grup başsız kaldı.
Batılı yetkililer Putin’in isyanın intikamını aldığını düşünüyor. Kremlin olayla ilgisi olduğunu reddediyor.
Ancak Wagner, faaliyet gösterdiği birçok ülkede etkin ve potansiyel olarak yıkıcı bir güç olmaya devam ediyor. Polonya ve Baltık ülkeleri, Rusya’nın Belarus sınırında sorun çıkarmaya çalışabileceğinden endişe ediyor.
Batı Afrika’daki birçok ülkede Fransız kuvvetlerinin yerini Wagner aldı.
Uzmanlar ve Kremlin gözlemcileri artık Rusya’nın askeri istihbarat servisi GRU’nun Wagner’in yönetiminin çoğunu devralmasını ve grubun doğrudan çatışmadan uzaklaşarak, siber savaşa ve inkar edilebilir “gri bölge” operasyonlarına yönelmesini bekliyor.
