Hollanda’dan Endonezya’nın bağımsızlığını ‘kayıtsız şartsız’ tanıma kararı
Kaynak, Getty Images
Hollanda Başbakanı Rutte, 2022’de Endonezya’da yapılan G20 Zirvesi’nde
- Yazan, Yusuf Özkan
- Unvan, Lahey
Hollanda hükümeti, Endonezya’nın 17 Ağustos 1945’te ilan ettiği bağımsızlığı, “kayıtsız şartsız” tanıma kararı aldı. Ancak hükümete göre, bu kararın siyasi sonuçları olmayacak.
Hollanda, 2005 yılında, Endonezya’nın bağımsızlığını “siyasi ve ahlaki anlamda” kabul ettiğini açıklamış ancak hiçbir zaman kapsamlı bir kabulden söz etmemişti.
Hollanda, resmi olarak Endonezya’nın bağımsızlık tarihini, uluslararası toplumun baskısı nedeniyle egemenliği devrettiği 27 Aralık 1949 olarak kabul ediyor.
Hollanda Başbakanı Mark Rutte, Çarşamba günü Temsilciler Meclisi’nde yaptığı açıklamada, ilk kez resmi olarak Endonezya’nın 1945’teki bağımsızlık bildirgesini tanıdıklarını açıkladı.
Rutte, 17 Ağustos 1945’teki bağımsızlık bildirisini tarihi bir gerçek olarak gördüklerini vurgulayarak, “Endonezya’nın bağımsızlığını tamamen kayıtsız ve şartsız kabul ettiklerini” söyledi.
Başbakan, bunun birlikte nasıl uygulanabileceğini görmek için Endonezya Devlet Başkanı Joko Widodo’ya danışacağını söyledi.
Hollanda Temsilciler Meclisi’ndeki özel oturumda 1945-1949 yılları arasındaki bağımsızlık savaşı sırasında Hollanda’nın uyguladığı aşırı şiddet raporu ele alındı.
Milletvekillerinin çoğunluğu, hükümetin, yaşanan aşırı şiddet nedeniyle Endonezya’dan özür dilenmesinin doğru bir adım olduğunu dile getirdi.
Hükümet ortağı Demokratlar 66 Partisi (D66), kabinenin Endonezya’daki kurbanların yakınlarına tazminat konusunda elinden gelenin daha fazlasını yapmasını istedi.
Muhalefetteki sol partiler, hükümetin, Hollanda Silahlı Kuvvetleri’nin Endonezya’da savaş suçları işlediğini de açıkça kabul etmesi gerektiğini savundu.
Yeşil Sol Parti’ye göre bunun kabul edilmemesi, tarihin inkarı anlamına gelecek.
Aşırı sağ partiler ise Hollanda askerlerinin haksız yere hedef tahtasına konulduğunu öne sürerek, “Bizim için onlar birer kahraman” görüşünü savundu.
Yıllardır Endonezya’nın bağımsızlık tarihinin tanınmasını savunan Hollanda Fahri Borçlar Komitesi Başkanı Jeffry Pondaag, Rutte’nin açıklamasının resmi sonuçları da olması gerektiğini söylüyor.
Pondaag’a göre, Hollanda’nın işlediği savaş suçlarının yargılanmasının yanı sıra, Endonezya’nın 1945-1949 arası ödediği 4,5 milyar Gulden’in de faiziyle birlikte geri verilmesi gerekiyor.
Ancak Hollanda Başbakanlık sözcüsüne göre, Endonezya’nın bağımsızlığının kayıtsız şartsız tanınması nedeniyle, yasal olarak hiçbir şey değişmeyecek.
“Egemenlik 1949’da devredildi. Bunu tersine çeviremeyiz” diyen sözcüye göre, Hollanda yasal olarak 1949’a bağlı kalmaya devam edecek.
Bağımsızlık savaşı sırasında Hollanda ile işbirliği yapan ve daha sonra bu ülkede yaşamaya başlayan Güney Molukkan Cumhuriyeti’nin (RMS) sürgündeki hükümeti, Rutte’nin açıklamasına tepki gösterdi.
Sürgün hükümeti, bu kararı, “RMS’nin var olma hakkına yönelik bir saldırı” olarak değerlendirdi.
Yaklaşık 100 bin Endonezyalı öldü
Kaynak, Getty Images
Endonezya’nın 2022’deki bağımsızlık kutlamalarından bir kare
Doğu Hint Adalar’ndaki şirketler aracılığıyla bölgede hakimiyet kuran Hollanda, 18. yüzyıldan itibaren Endonezya’yı sömürgesi altına aldı.
Ahmed Sukarno öncülüğünde 1927 yılında kurulan Milliyetçi Parti, Endonezya’nın Hollanda sömürgesinden kurtularak, bağımsızlığını kazanması için mücadele başlattı.
Hollanda, bağımsızlık taleplerine çok sert ve acımasızca karşılık verdi.
Ülke, 2. Dünya Savaşı’nda Japonya, tarafından işgal edildi. Japonlar, milliyetçilerin hükümet kurmasına izin vererek, Endonezya’nın Hollanda’ya karşı sürdürdüğü bağımsızlık mücadelesini destekledi.
Japonya’nın 2. Dünya Savaşı’nda yenilerek teslim olması üzerine, Sukarno liderliğindeki hükümet, 17 Ağustos 1945’de Endonezya’nın bağımsızlığını ilan etti.
Hollanda, bu kararı tanımadı. Milliyetçilerin kanlı bir biçimde bastırılması için askeri gücünü seferber etti.
Hollanda’nın egemenliğin devrini imzaladığı 27 Aralık 1949’daki Lahey Barış Konferansı’na kadar Endonezya’da şiddet devam etti.
Lahey hükümetinin talebiyle geçen yıl hazırlanan raporda, sömürgecilik sürecinde Hollanda’nın, Endonezya’da “yapısal, aşırı şiddet” uyguladığı vurgulandı.
Rapora göre, Hollanda askerleri tarafından köyler yakıldı, insanlar işkence gördü ve yargılanmadan infaz edildi. Bu süreçte, muhtemelen yaklaşık 100 bin Endonezyalı ve 5 bin 300 Hollandalı öldü.
