Obama, Clooney ve Gates çocuk yaşta evliliği bitirmek için güçlerini birleştirdi: “Bu sorunu yarın bitirebiliriz”

Bu üç etkili kadın, Malavi ve Güney Afrika’ya yaptıkları ziyaret sırasında BBC 100 Kadın kampanyası için hedeflerini anlattılar.

Malavi’nin merkez bölgesindeki Ludzi Kız Orta Okulu’ndaki kütüphanede konuşan 26 yaşındaki Lucy, gözyaşlarını temizleyerek, “Üzgünüm” diyor, “Duygusallaştım”.

ABD gizli servis ajanları, okulun bahçesinde bekliyor. Gözyaşları akmaya başlamadan az önce, kız çocuklarının kendilerinden yaşça büyük erkeklerle evlendirilmek yerine okula gitmesinin önemi hakkında konuşuyordu.

Masanın başında dünyanın en etkili insanlarından üç tanesi, Melinda French Gates, Amal Clooney, Michelle Obama, sessizce onu dinliyorlar.

Girls Not Brides isimli sivil toplum kuruluşuna göre Malavi, doğu ve güney Afrika’da çocuk yaşta evlendirmelerin en yüksek oranda olduğu ülke. Kız çocuklarının yüzde 42’si 18 yaşına kadar evlendiriliyor. Ludzi Kız Okulu’nun bulunduğu Mchinji bölgesinde, kız çocuklarının yüzde 33’ü 18 yaşına gelmeden hamile kalıyor ve eğitimi bırakıyor.

Lucy bu kızlardan biri olabilirdi. 14 yaşındayken babası onu da okuldan almak istedi ancak Lucy direndi, yaşadığı kasabada üniversiteye giden ilk kez çocuğu oldu. Şimdi ortaokulun ücretli olduğu Malavi’de ihtiyacı olan kız çocuklarına burs sağlayan AGE Afrika isimli organizasyonda bölge lideri olarak çalışıyor. Lucy de bu programın bir parçasıydı ve şimdi kendisi gibi kız çocuklarına yardım ediyor.

Lucy’nin annesi onun gelişiminden çok mutlu, babası ise o kadar değil. Kendi ayakları üzerinde durabilen bir kızı olması düşüncesiyle hala uzlaşbilmiş değil. Bütün bunları anlatmak Lucy’ye fazla geldi.

Lucy’nin solunda oturan ABD eski First Lady’si, “Babana benim için bir mesaj götürür müsün? Onu bir dahaki görüşünde, Michelle ve Barack Obama’nın seninle ve senin bugün olduğun kadınla gurur duyduğunu söyle” diyor.

Lucy ona bakıp gülümsüyor. Sağında ise uluslararası insan hakları avukatı Amal Clooney, “Ve ona artık bir avukatın olduğunu söyle” diye ekliyor.

Geçtiğimiz yıl, çocuk yaşta evlilikle mücadele için birlikte çalışacaklarını duyuran Michelle Obama, Amal Clooney ve Melinda French Gates, bu konuya odaklanan kurumların çalışmalarına destek vermek ve bu konudan dolayı hayatları etkilenen kadınlar ve kız çocuklarıyla buluşmak için beraber Malavi ve Güney Afrika’ya gittiler.

Obama’nın eğitim odaklı vakfı Girls Opportunity Alliance, dünyanın dört bir yanından kız çocuklarının evlendirildikleri ya da hamile kaldıkları için okulu bıraktıklarına dikkat çekmişti. Clooney kırsal bölgelerdeki kız çocuklarının haklarının farkında olması için çalışıyordu. French Gates’in çok sayıda projesi de genç yaşta doğum yaptıktan sonra sağlık sorunları yaşayan kız çocukları dahil, sağlık odaklıydı.

Üçü de kadın ve kız çocuklarının haklarını savunma konusunda tutkuluydu. Beraber çalışmaları, son derece doğaldı.

BBC 100 Kadın’a konuşan Clooney, üçünün arasında gelişen bu “ortaklık ve arkadaşlığın” gerçekten doğal olduğunu söylüyor:

“Gates Vakfı’yla ilk görüşmelerden birinde, ‘Geniş çapta cinsiyet adaleti üzerine çalışıyorsun, ancak hukuku çoğunlukla bir araç olarak kullanmıyorsun. Ekonomiye, sağlığa bakıyorsun. Belki bir ortaklık kurabiliriz?’ dedim”.

French Gates, bu beşinci Malavi ziyaretinde, birlikte çalışmalarının stratejik bir karar olduğunu ve farklı alanlardaki deneyimlerinin onları daha verimli hale getirdiğini söylüyor.

“Bence kadınlar doğal olarak bir arada çalışıyor. Benden yaşça büyük, çalıştıkları şirkette CEO ya da CFO olmayı başaran bazı kadınlarla konuştum. Diğer kadınlarla birlikte ilerlemedikleri için bazı pişmanlıkları olduğunu söylüyorlar. Diğer kadınları onlarla beraber yukarı çekmediler. Michelle ve ben hemen hemen aynı yaştayız ve ait olduğumuz jenerasyonda biz diğer kadınları bizimle birlikte yukarı çekmek istiyoruz”.

UNICEF’e göre, bugün yaşayan 650 milyon kız çocuğu ve kadın 18 yaşından küçükken evlendirilmiş ve her yıl dünya çağında 12 milyon kız çocuğu geleneksel ya da yasal nikahla evlendiriliyor. Güney Asya ve Sahra altı Afrika küresel olarak en yüksek oranlara sahip ancak bu yalnızca güneyde karşılaşılan bir sorun değil. ABD’de beş eyalette ebeveynler izin verdiği sürece evlilik için yasal bir yaş sınırı yok.

Malavi gibi bazı ülkelerde 18 yaş altı evliliği yasa dışı hale getiren kanunlar olsa da bunlar uzun süredir devam eden kültürel bariyerleri aşamıyor. Pazartesi günü Obama, Clooney ve Gates ziyaretinden sonra Başkan Lazarus Chakwera çocuk yaşta evliliği sona erdirmek için ulusal çapta geliştirilen bir strateji için daha fazla bütçe açıkladı. Şu ana kadar çok az cezai uygulama vardı.

Clooney’ye göre insanlara ulaşmak bir çözüm. Onun Waging for Women programı, kırsal bölgelerde yardıma ihtiyacı olan kadınlara ulaşmak için uzmanlar gönderen Malavi Kadın Avukatlar Birliği’ne mali destek sağlıyor. Malavi nüfusunun yüzde 85’i köylerde, şefler tarafından yönetilen topraklarda, yol ve elektrikten kilometrelerce uzakta, baobab ağaçlarının altındaki kulübelerde yaşıyorlar.

“Gezici yasal yardım klinikleri ağı oluşturduk. İçinde avukatlar olan bir minibüs geziyor ve kız çocuklarına ‘Bunlar sizin haklarınız. Eğer ücretsiz bir şekilde sizi koruyacak bir avukata ihtiyacınız olursa, buradayız’ diyor.

“Adalete kendimizi adadık, adadık diyoruz çünkü kendiliğinden olacağını varsayamazsınız. Ortaklık kurmak, bu gibi adaletsizliklere karşı kazanmanızı sağlayacak bir kararlıkla savaşmak zorundasınız”.

BBC Mchinji bölgesindeki bir köyde kurulan yasal klinik çadırını ziyaret etti. Çoğu kadın, binden fazla kişi vardı. Bazıları hamile ergen kızlardı. Doğum yaptıktan sonra okula nasıl devam edebileceklerini soruyorlardı.

Obama, “Uğruna savaştığımız kızlarda kendimi görüyorum, kızlarımı görüyorum” diyor.

Yine de bu sorunun en azından kısa vadede çözülmeyeceğine dair endişeler de var. Bu yılın başında UNICEF’in hazırladığı bir rapora göre, çocuk yaşta evlilikler, dünya genelinde evliliklerin yüzde 19’unu oluşturuyor, 10 yıl önce bu yüzde 23 idi. Ancak bu şekilde gerilerse tamamen ortadan kalkması yaklaşık 300 yıl sürebilir.

“Bu acil bir mesele” diyor Obama. “Bunu görmezden gelemeyiz ve nüfusun yüzde 50’si tarafından doğru hareket edilmediği sürece yoksulluk, iklim değişikliği, savaş gibi başa çıkmaya çalıştığımız diğer büyük şeyler gibi ilerleme kaydedebileceğimizi varsayamayız” diyor.

“Bu yarın çözebileceğimiz bir sorun. Eğer tüm ülke liderleri bir araya gelir ve bunu öncelik haline getirirse 300 yıl sürmeyecek. Bir jenerasyondan daha kısa sürede gerçekleşebilir.”

Michelle Obama, Amal Clooney ve Melinda French Gates Malavi’ye gitmeyi tercih etti çünkü her birinin burada devam eden programları vardı. Ortak çalışmaları uzun vadede nasıl bir şekil alacağı üzerinde hala çalışılıyor ancak şu an için yıllardır buradaki yopluluklarla çalışan organizasyonlara destek olmaya devam edeceklerini söylüyorlar.

Clooney, “BM Güvenlik Konseyi, güçlü hükümetler gibi bu sorun üzerine çalışması gereken geniş çaplı uluslararası organizasyonlar bunu yapmıyor. O nedenle bence hayır kurumları ve bireysel çabaların daha büyük rol oynaması gerekiyor” diyor.