Kaynak, Getty Images
Türkiye’de Nisan-Mayıs 2022 tarihlerinde 60 ilden 196 okulda ve 7 bin 250 öğrenci PISA araştırmasına katıldı.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) tarafından 3 yılda bir, 15 yaşındaki öğrencilerin kazandıkları bilgi ve becerileri değerlendiren Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA) testinin 2022 sonuçları açıklandı.
Türkiye 2022 yılında “fen, matematik ve okuma” alanlarında sıralamasını 3 ila 5 sıra yukarı taşıdı.
Buna karşın Türkiye tüm branşlarda OECD ülkelerinin ortalamasının altında bir performans sergiledi.
Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin sosyal medya hesabından yaptığı değerlendirmede, “2022 PISA araştırmasından elde edilen veriler ışığında 2003 yılından günümüze dek eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması ve öğrenme ortamlarının iyileştirilmesi için yapılan uygulamaların olumlu neticelerinin olduğu anlaşılmaktadır” dedi.
Türkiye verileri
PISA testinde, öğrencilerin matematik, fen ve okuma becerileri ölçülüyor.
81 ülkenin yer aldığı 2022 PISA verileri ise koronavirüs pandemisinin eğitim üzerindeki etkisini ilk defa küresel ölçekte değerlendirme imkanı sundu.
Buna göre fen, matematik ve okuma becerileri açısından hem OECD ülkelerinde hem de dünya ortalamasında ciddi düşüş görüldü.
Türkiye, 2018 yılında matematik kategorisinde 42. sırada, okuma kategorisinde 40. sırada ve fen kategorisinde 39. sırada yer alan Türkiye, 2022’de matematikte 39. sırada, okumada 36. sırada, fende ise 34. sırada yer aldı.
Türkiye’nin özellikle fen ve matematik alanlarındaki PISA 2022 ortalaması, PISA’da şimdiye dek elde edilen yüksek sonuçlar arasında yer aldı.
Öte yandan 2018 yılında 37 OECD ülkesi arasında 31. sırada yer alan Türkiye, 2022’de 30. sırada yer aldı.
Ülkeler sıralaması açısından 2018 yılında 40. sırada yer alan Türkiye bu yıl 39. sırada yer aldı.
‘Genel sıralamada ciddi bir değişiklik yaşanmadı’
BBC Türkçe‘ye konuşan Eğitim Reformu Girişimi Politika Analisti Özgenur Korlu, “Çok puan kaybeden ülkelere oranla Türkiye’nin pandemiyi daha iyi atlattığını söyleyebiliriz. Ancak pandemi döneminde Türkiye’den çok daha iyi performans gösteren ülkeler de var, bu yüzden genel sıralamada çok ciddi bir değişiklik yaşanmadı” diyor.
Matematikte temel becelere sahip olmayan öğrencilerin sayısı arttı
PISA 2022’de ağırlıklı alan matematik okuryazarlığı olarak belirlendi ve 20 yıldır dünya genelinde ilerleme görülmeyen bir alan olduğu kaydedildi.
PISA 2022’de matematik alanında hem OECD hem de tüm ülkelerin ortalamalarında düşüş görülürken, Türkiye’nin puanı stabil kaldı.
Matematikte OECD ortalaması 472 puan, tüm ülkeler ortalaması 438 puan iken Türkiye’nin puan ortalaması 453 oldu.
Türkiye OECD ülkeleriyle arasında matematik alanında 2015 yılındaki 70 puanlık farkı 2022 yılında 19 puana düşürdü, tüm ülkelerle arasındaki 41 puanlık farkı kapattı.
Peki, Türkiye’nin OECD ülkeriyle arasındaki fark beklenen hızda mı kapanıyor?
Korlu, PISA’daki ortalama verilerden ziyade yeterlilik düzeylerine bakarak değerlendirme yapmanın daha önemli olduğunu söylüyor:
“PISA sonuçlarına göre matematikte ikinci düzey altı yani “temel yeterliklere sahip olmayan” çocukların oranı Türkiye’de % 39. Aslında hala temel becerileri düşük olan çocuk sayısının oldukça yüksek olduğunu görüyoruz.”
“Öte yandan Türkiye’de matematikte üst düzey başarı gösteren öğrencilerin oranı 2018’e göre değişmedi. Ama OECD’de ortalamasında bir düşüş olduğu için biz Türkiye ortalamasının yükseldiğini düşünüyoruz. Burada fark yaratan şey, Türkiye’nin yerini koruması ve OECD ülkelerinin gerilemesi gibi gözüküyor.
“Türkiye’de matematikte temel becerileri olmayan öğrenci oranında yüzde 2 puan artış yaşandı ancak OECD ülkeleri ortalamasında 7 puan artış yaşandı. OECD ülkelerindeki gerileme, Türkiye ile aradaki farkın kapanıyor ibi gözükmesine sebep oluyor. Hikâyeye bu taraftan baktığınızda, Türkiye’nin daha atacak çok adımı olduğunu görüyoruz.”
Korlu, matematik örneğinden hareketle, çocuklara temel becerilerin kazandırılması için politikalar geliştirilmesi gerektiğine işaret ediyor.
Pandemi döneminde dijitalleşmeyi yakalayan ülkeler öne geçti
PISA Direktörü Andreas Schleicher basın toplantısında, pandemi döneminde sosyoekonomik olarak dezavantajlı çocukların eğitime erişiminde farkı öğretmenlerin yarattığını, öğretmenlere daha fazla yatırım yapan ülkelerin pandemiyi daha iyi atlattığını söyledi.
Schleicher, pandemi sırasındaki öğretim politikalarında öğrenci-öğretmen temasını, yüz yüze olmasa da korumayı başaran ülkelerin bu süreci başarılı geçirdiğini belirtti.
Diğer yandan pandemi sürecinde velilerin öneminin de anlaşıldığını belirten Schleicher, “Biz yıllarca sadece okulla eşitleyici politikalar yaratabileceğimizi, çocukların arasındaki farkları sadece okulla kapatabileceğimizi düşünüyorduk fakat salgın dönemi bize velileri işin içerisinde katmadığımız sürece bunu başaramayacağımızı gösterdi” dedi.
Basın toplantısında ayrıca salgın döneminde farklı ülkelerin eğitimde dijitalleşme süreçlerinden örnekler gösterilerek, OECD ülkesi olmasına karşın puanlarında çok ciddi düşüş görülen bazı ülkelerde bu dijitalleşme dalgasının çok geç yakalandığı kaydedildi.
Özellikle Estonya’nın son yıllardaki başarısının arkasında dijitalleşme süreçlerini çok hızlı benimsemesi ve eğitim sistemine entegre etmesi olduğu belirtildi.
Korlu ise Türkiye ile olarak olarak, “Kesin etkisinin ne olduğu bilememekle birlikte, Türkiye’de dijitalleşme yolunda, özellikle pandemide önemli adımlar atıldı” diyerek anlatıyor:
“Başarılı OECD ülkelerininde, eğitime yaptıkları yatırım öne çıkıyor. Şu anda bütçe görüşmeleri var, eğitime yapılan yatırımların etkili bir şekilde kullanıldığında çocuklar arasındaki farkları kapatma konusunda çok etkili olduğunu görüyoruz.”
Okuma becerilerinde küresel çapta düşüş yaşandı
PISA 2022 sonuçlarında, tüm ülkelerde okuma becelerinde düşüş yaaşndığı görüldü.
Okuma beceleri alanında OECD ortalaması 476, tüm ülkeler ortalaması 435, Türkiye ortalaması ise 456 puan oldu.
PISA 2022’de Türkiye’nin okuma becerisi ortalaması 2018 yılına göre 10 puan düştü.
Korlu bu puan kaybı sebebiyle, “Türkiye’deki çocuklar yarım okul yılı pandemide kayıp yaşamışlar gibi gözüküyor” diyor.
Okumanın başka beceriler elde edilmesi açısından da çok önemli bir beceri olduğunu söyleyen Korlu, bu alanda ciddi bir düşüş yaşandığına işaret ediyor:
“Pandemide aslında çocukların okumaya devam edecekleri, okuma becerilerini geliştirebileceklerini düşünüyorduk, salgın döneminde yapılan araştırmalar bunu gösteriyordu.”
“Bu alandaki düşüş, hanelerin sosyoekonomik durumuyla ilişkili olabilir. Hanede kapalı kalan çocuklar evde kitap olmadığı ve evin içerisinde daha az kelimeye maruz kaldığı için, okuma becelerinde gerileme yaşandığı söylenebilir.”
Fen okuryazarlığında artış
PISA 2022’de fen okuryazarlığında OECD ve tüm ülkelerin ortalama puanlarında düşüş görülürken Türkiye’nin ortalama puanında artış yaşandı.
Fen alanında OECD ortalaması 485, tüm ülkeler ortalaması 447, Türkiye ortalaması ise 476 puan olarak gerçekleşti.
Bu açıdan Türkiye, OECD ülkeleriyle arasındaki farkı 9 puana düşürdü, tüm ülkeler ortalamasının 29 puan üzerine çıktı.
