Myanmar, Afganistan’ı geçerek neden dünyanın en büyük afyon üreticisi oldu?
Kaynak, Getty Images
Afyon, eroinin temel maddesi
- Yazan, Nicholas Yong
- Unvan, BBC News
-
Birleşmiş Milletler (BM) Uyuşturucu ve Suç Ofisi’nin (UNODC) hazırladığı yeni bir çalışmaya göre Myanmar, Afganistan’ı geçerek dünyanın en büyük afyon üreticisi oldu.
Myanmar’da bu yıl afyon üretiminin yüzde 36 artışla bin 80 tona yükselmesi bekleniyor. Afganistan’ın ise 330 ton ürettiği düşünülüyor.
Tayland ve Laos sınırlarıyla birleşen Myanmar, Altın Üçgen olarak adlandırılan bölgede bulunuyor. Bu bölge tarihte afyon ve eroin üretimi için önemli bir nokta. Dünya çapında satılan eroinin çoğu ise Myanmar ve Afganistan’da üretiliyor.
UNODC raporuna göre bu yıl Myanmar’dan 2,2 milyar dolar değerinde 154 ton eroin ihraç edildi.
Peki Myanmar’da neden afyon üretimi artıyor?
Giderek kötüleşen iç savaş
Myanmar’ın merkezi hükümeti, 1948 yılında İngiliz yönetiminden bağımsızlığını kazanmasından bu yana, sınırları boyunca uzanan dağlık bölgelerde yaşayan etnik azınlık gruplarla çatışma halinde.
2021 darbesinin tetiklediği iç savaş ise hala devam ediyor.
İç savaş sırasında haşhaş üretimi kazançlı bir gelir kaynağı haline geldi ve ekim alanları genişledi.
UNODC Bölge Temsilcisi Jeremy Douglas, “Myanmar’da Şubat 2021’deki askeri müdahalenin ardından ekonomide, güvenlikte ve yönetimde yaşanan aksaklıklar, merkezlerden uzak bölgelerdeki çiftçileri geçimlerini sağlamak için afyona yönlendirmeye devam ediyor” diyor.
Eroinin ana maddesi olan afyon, Myanmar’da onlarca yıldır yetiştiriliyor ve hükümetle savaşan isyancı gruplara fon sağlıyor.
UNODC raporuna göre sadece geçtiğimiz bir yılda ülkedeki afyon ekimi yüzde 18 oranında arttı.
Raporda ayrıca Myanmar’daki afyon yetiştiriciliğinin “giderek daha sofistike” ve verimli hale geldiğine, bunun yoğun arazi, sulama sistemleri ve bazen de gübre kullanımından kaynaklandığına dikkat çekiliyor.
Kaynak, Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi (UNODC)
Shan Eyaleti her zaman Myanmar’da en çok afyonun üretildiği bölgeydi
Afganistan’da afyon yasağı
Birleşmiş Milletler’in (BM) 2023 Afganistan Afyon Araştırması’na göre Afganistan’da haşhaş ekimi, iktidardaki Taliban’ın geçen yıl afyon üretimini yasaklamasının ardından yüzde 95 oranında düştü.
Aynı dönemde Myanmar’ın üretimi yüzde 36 oranında artarak 1.080 tona ulaştı.
Bu, Afganistan’ın rekorlarından önemli ölçüde az bir miktar. Afganistan 2022 yılında 6 bin 200 ton afyon üretmişti.
Ancak Myanmar’da devam eden istikrarsızlık nedeniyle üretimin artmaya devam edeceği düşünülüyor.
Fiyatlar artıyor
Afganistan’daki ekim yasağı nedeniyle afyon fiyatlarında yükseliş yaşanıyor.
BM’ye göre çiftçilere ödenen ortalama afyon fiyatı, ham ürünün kilogramı başına 2022’den bu yana yüzde 75’lik artışla yaklaşık 355 dolara ulaştı.
Fiyatlardaki artış giderek daha fazla insanı yetiştiriciliğe itiyor.
Myanmar’da Covid-19 pandemisi ve ekonomideki çöküş de afyon ekimini daha güvenilir ve cazip bir istihdam kaynağı haline getirdi.
Dünya çapındaki arz sıkıntısı Altın Üçgen’den afyon talebinin artmasına da yol açıyor.
Kaynak, Getty Images
Taliban’ın Nisan 2022’de haşhaş ekimini yasaklamasından bu yana Afganistan’da afyon üretimi önemli ölçüde azaldı
Çiftçiler için geriye çok az seçenek kalıyor
Myanmar’da afyon üretimini kısıtlamak için şeker, kauçuk ve meyve gibi ürünlerin üretimi teşvik ediliyor ancak bunları yetiştirmek haşhaşa kıyasla çok daha zor.
Bu bitkilerin uzak bölgelerden merkezlere taşınması oldukça zor. Ayrıca alıcılar haşhaşı kaynağında satın almak için tarım arazilerine seyahat ediyor, böylece çiftçiler için pahalı nakliye maliyetleri ortadan kalkıyor.
2021’deki darbeden bu yana Myanmar çok az dış fon ve uluslararası yardım alabildi, bu da yoksul çiftçilerin alternatif gelir kaynakları bulmasını zorlaştırdı.
Ülkedeki kötü insan hakları sicili ve askeri yönetimin hesap verebilirlikten yoksun olması nedeniyle, haşhaş üretiminin ve diğer uyuşturucu maddelerin ortadan kaldırılmasına yönelik çok az uluslararası yardım bulunuyor.
Bölgenin organize suç merkezi olması
Altın Üçgen bölgesi, sentetik uyuşturucu üretimi, yasa dışı silah ticareti, kumar, insan kaçakçılığı ve son zamanlarda çevrimiçi dolandırıcılık da dahil olmak üzere on yıllardır küresel organize suçların merkezi haline geldi.
Dağlık bölge, suçluların kaçmasını kolaylaştıran bir coğrafyaya sahip.
Üç etnik silahlı gruptan oluşan bir ittifak ile ordu arasında şiddetli çatışmalara sahne olan, ülkenin kuzeyindeki Shan eyaleti, Myanmar’da en çok afyonun üretildiği bölge.
Yoksul, merkezden uzak ve toprağı oldukça verimsiz bir bölge olan Shan’da afyon yetiştiriciliği uzun zamandır ekonomide itici bir güç oldu. Myanmar’ın diğer bölgelerinde işsiz kalan pek çok kişi afyon yetiştirmek için Shan’a geri dönüyor.
Shan’da yaşanan son çatışmalar, Çin’in Myanmar’ın hemen içinden yönetilen çevrimiçi dolandırıcılık merkezlerine yönelik baskısıyla bağlantılı.
Ayrıca bölgedeki çatışmalar servetlerini kumar, dolandırıcılık merkezleri ve uyuşturucudan elde eden güçlü mafya ailelerini bile çökertirken isyancı gruplar operasyonlarını finanse etmek için hala afyon satışına güveniyor.
UNODC Bölge Temsilcisi Douglas, Shan ve diğer sınır bölgelerindeki çatışmaların yoğunlaşmasının afyon üretiminde artışa yol açmasının beklendiğini söylüyor.
UNODC raporunda afyon ekim alanlarının en çok kuzeydeki Shan eyaletinde genişlediği, bunu isyancı grupların orduyla savaştığı Chin ve Kachin eyaletlerinin izlediği belirtildi.
Mevcut askeri rejim ülkeyi kontrol etmekte zorlanırken, uyuşturucu sorunuyla mücadele etmek gündemlerinin üst sıralarında yer almıyor.
